Proto-Uralic/Ü
From FrathWiki
Jump to navigationJump to search
| Lexeme | Finnic | Samic | Mordv. | Mari | Permic | Hung. | Mansi | Khanty | Samoy. | Comments |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Std. PU *ü_i | ||||||||||
| "nail" | *künti | *kɤncɤ | kenže | *kööč | U. gižɯ ~ K. gɯž | - | *künš | *könč | *kəčå | Smy, K. *a-stem?! |
| "threshold" | *küntüks | - | keŋkš | - | - | - | - | - | - | Cf. prev. |
| "autumn" | *süksü | *čɤkčɤ | śokś | *šəəžə | U. sižɯl | öös | *tükəs | *söɣəs | - | FSM (& Kh?) sibilant assimilation? |
| "to tie" | *kütke- | - | - | *kəəćke- | U. kɯtkɯ- | - | *küt- | *köt- | *küt- | |
| "1" | *ükti | *ɤktɤ | E. vejke | *iktə | U. odig ~ K. ɤťik | *ük | *ej | - | Mk. fkä | |
| "9" | *ükteksä | *ɤkcé | vejksa | ?~inðekšə | - | - | - | - | - | Cf. prev. |
| "bosom" | *süli | *sɤlɤ | śeĺ | *šööl | U. sul ~ K. sɯl | öl | *täl | *ɬöl | *tij | |
| "handle" | *nüti | *nɤðɤ | ńeď | - | - | ńeel | *näl | *nöl | *nir | Mo. neže- cf. *mäxči |
| "coal" | *süti | *čɤðɤ | śeď | *šüj | - | - | *süĺii | *söj | *sijə | |
| "to smoulder" | *küte- | *cɤkɤ- | - | - | - | - | *küš- | *köč- | kəčkü- | S. metathesis? |
| "to tear" | *nüki- | - | - | - | - | ńüü-, ńöö- | *ńüw- | - | (*ńe-) | |
| "to pluck" | *nühtä- | - | *ńefte- | *ńɤkta- | - | - | - | - | - | Cf. prev- |
| "to skin" | *nülke- | *ńɤlkɤ- | ńeĺge- | - | - | - | - | *ńeɣləm- | - | |
| "base" | *tüvi | - | ťejsa | *tə/üŋ | *diŋ | töö | - | - | - | |
| "deep" | *tüveni | *tɤvé | - | *tüɣə | - | - | *tüwənt | *teeɣən | - | F. *süvä? |
| "full" | *türe- | *tɤrɤ- | - | - | *tɯr- | - | - | - | *tirə | Smy. might also be ← *täwði (per -ə) |
| "year ring" | *süü | - | - | *šəəja | *si | - | - | - | *ti | *süj(i)? *sü/ixi? |
| "to look for" | - | - | ťeťke- | Hi. tütka- | - | - | - | *töɣət- | *titə- | |
| "new" | *nükü | - | Er. ńej ~ Mk. ni | - | *ni | - | - | - | - | |
| "ripe" | *küpsi | IS kopša | - | - | *kiś- | - | - | - | - | F. kypsä secondary ä-stem, cf. kystä |
| "to sweep" | Li. müca- | - | - | - | *mić- | - | - | - | Ne. misii- | |
| "moss" | - | - | - | - | K. teg ? | - | *tüŋk | *töŋk | - | |
| "spit" | *sülki | *čolkɤ | śeĺgä | *šööwəl | *śaalal | - | *süĺɣ- | *söjəɣ | - | |
| "to knead" | - | - | - | *nööštəla- | U. nadź- | - | - | - | - | |
| "to push" | *süsä- | *sɤskɤ- | - | *šööška- | - | - | - | - | - | Liv. siskə- |
| "to ask" | *küsü- | *kɤčɤ- | Er. kevkśte- ~ Mk. kiźəfte- |
- | - | - | - | - | - | |
| "10" | *kümmen | - | kemeń | - | - | - | - | - | - | |
| "to coff" | *rüki- | *rɤkɤ- | - | - | - | - | - | - | - | |
| "to be engulf'd" | *tüppe- | *tɤppɤ- | - | - | - | - | - | - | - | |
| "imposing" | *jühke- | *jɤskɤ- | - | - | - | - | - | - | - | |
| "to hide in" | *lümV- | *lɤmɤ- | - | - | - | - | - | - | - | |
| "" | ||||||||||
| "tear" | *küünel | *kɤńɤl | - | - | U. -kɯĺi | köńń | - | - | kəńələ | |
| "to blink" | küünü | - | końe- | *kɤɤme- | *kuń | huń | - | *koń- | *kəń- | for comparision |
| St. PU *ü_a (main difference Mari *ə, *Permic *ɯ ?) | ||||||||||
| "to push" | *lükkä- | - | - | - | - | lök- | *lük- | *lök- | - | |
| "cold" | *külmä | *kɤlmé | keĺme | *kəlmə | *kɯnmɯ | - | - | - | - | |
| "mute" | *mükkä | *mɤkké- | - | *mək | *mɯk | - | - | - | - | |
| "elbow" | *küünärä | *kɤrńélé | keńeŕ | *kəńer | *gɯr(dža) | köńök | *küŋgəl | *köń-ŋääj | - | |
| "with" | *möö | *mɤŋé- | mej | *möŋgə | K. mɯ- | mög- | - | - | - | |
| "thick" | - | *kɤsé | - | *kööžgə | *kɯz | - | - | *köɬ | - | *-gi in Mari? |
| "wart" | *süklä | *čivlé | śiĺge | *šəɣəĺe | - | süĺ | - | - | - | |
| "to bathe" | - | - | - | - | *pɯlaś- | *fürö- | *püɣl- | *pööɣəl- | - | |
| "birch bark vessel" | - | - | keče- | - | - | - | *küšəm | *köčəm | *kitä | |
| "village" | *külä | *kɤlɤj | - | - | - | - | *kül | - | - | |
| "upper" | *ülä | *ɤl- | veĺ-ks | *wöölnə | *vɯl | - | *äl | *el- | *i- | East *i-. *-ni in Mari? Check Samic |
| "(to) milk" | *lüpsä- | - | lovca | *lüšte- | *lɯśtɯ- | - | - | - | - | *lüpśä-ta? |
| "to stay" | *püsä- | - | pezo- | pižä- | - | - | - | - | - | Cf. *pista- |
| "holy" | *pühä | *pɤsé | peže- | |||||||
| "good" | *hüvä | *sɤvé | čiva | - | *šååń | - | - | - | - | Hi. šu "healthy" prob. doesn't belong |
| "side" | *sürjä | - | šiŕä | - | - | - | - | - | - | |
| "to gnaw" | *jürä- | - | - | - | U. jir ~ K. jɯr | - | - | - | - | |
| "groom; boy" | *ülkä | *ɤlké | - | - | - | - | - | - | - | |
| "breast" | *üskä | *ɤské | - | - | - | - | - | - | - | |
| "to strive for" | *pürkVj- | *pɤrké- | - | - | - | - | - | - | - | ← Gmc. *wurkjan? |
| "stump" | *tüŋkä | *céŋké | - | - | - | - | - | - | - | |
| *ê_a & such (see also *ê_i, *e_a) | ||||||||||
| "alder" | *leppä | *leapé | ĺepä | - | - | - | - | - | - | ← B. |
| "corn" | *jüvä | - | juv | - | U. ju ~ K. jɯki | - | - | - | - | ← IE *jewa (Avestan yava etc.) Also explained as "sporadic labialization" in F. |
| "brother-in-law" | *kütü | - | - | - | - | - | *kil | *küɬi ? | - | |
| "glue" | *tümä | *ðɤmé | - | Me. lümö | *ĺem | - | - | - | *jêmä | |
| "heart" | *sütäm | *čɤðém | śedeɲ | *šüm | U. śulem ~ K. śɤlɤm | siiv | *šim | *sem | *sejə | |
| "to plow" | *küntä- | - | - | *künče- | - | - | - | - | - | F. could be a later derivation from *künči |
| Unclear | ||||||||||
| "marrow" | *ütim | *ɤðɤm | uďem | *wiim | *veem, U. vijɯm | velöö | *wääləm | *weeɬəm | Se. küütü | Ug. *wälVm |
| "boy" | *ürkä | - | - | *erɣe | - | -er | - | - | - | *irka with contam. with *ülka in F? |
| "poison" | *mürkkü | - | - | - | - | meerëg | - | - | - | |
| "navel" | - | - | pokoń | - | - | - | *pükəń | *pööɣlən | - | |
| "blunt" | - | - | noško | *nööškə | *nɯž | - | - | - | - | |
| "conifer branch" | - | - | - | *lüjəš | *lɯs | - | - | *leepəs | - | Stem a/i? |
| "clean" | - | - | - | - | U. śudźal- ~ K. sɤdź | süüz | *śääś | - | - | |
| "night" | *öö | *íjɤ | vej | - | *ooj | eej | *jii | *jej | - | West *üxji? P/Ug. êj (Ms *jij > *jii) |
| "belt" | *vöö | *ɤvé | - | - | *jee; K. vɤń | öv | - | - | *iəj ? | |
| Definitely not *ü | ||||||||||
| "to be born" | *süntü- | - | - | - | K. sol- ? | edl- ? | - | - | - | Bad |
| "behind" | *möö- | *mɤŋé | mej- | *mööŋɣə | K. mɯśt | mëg | *mänt- | - | - | *iŋi ? |
| "adder" | *küü | - | Mk. kuj, Er. kijov | *kəəškə | U. kɯj | kiiɟoo | - | - | *kiwä | Mk. metathesis ← *kju ? |
| "hazelhen" | *püü | *pɤŋkój | povo | - | - | fogoĺ | - | *pöŋk | *piŋə ? | F. backderived from *püütä- "to hunt"? |
