Proto-Uralic/N: Difference between revisions
From FrathWiki
Jump to navigationJump to search
(*nś) |
mNo edit summary |
||
| (8 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 4: | Line 4: | ||
|- | |- | ||
! *-m- | ! *-m- | ||
| *čama | | *čama 'direct', *emä 'mother', *jama- 'be sick', *kama 'peel', *kuma 'turned', *kämä 'hard', *ĺümä 'glue', *ńo(xə)ma- 'hare', *oma 'old', *śuma 'cap'<!--FP *kämä 'shoe', *lama 'weak', *oma 'own'; FV *luma 'to bewitch'; SU *juma 'god', *lom̆a 'split', *lämä 'scab'; *šum̆ar 'mortar', *tomma 'oak'; WU *jam̆a 'joint', *lama 'many', *šamarɜ 'back of knife'--> | ||
| *(ń)imə- | | *(ń)imə- 'suck', *jëmə 'gruel' (?), *komɜ 'hollow' (?) *lumə 'snow', *lämə 'broth', *ĺëmə 'bird cherry', *nimə 'name', *śëmə 'scales'<!--#kämmən 'palm', #nemə 'midge'; ECU *śomə 'thirst'; WU *kümmən '10', *sum̆ə 'fog', *śämə- 'drink'; CU *numə 'midge'; EU *jomə- 'to go', #nuumə 'heaven'--> | ||
| *amɜ- | | *amɜ- 'to scoop', *imɜ 'grandmother', *ku(xə)mɜ 'snow', *kumɜ 'cloud', *śomɜ 'sorrow'<!--#Omɜ 'hollow', #kOmɜra 'palm', #Nämɜ 'soft'; ECU *ämɜ- 'to scoop', *čEmɜ- 'sour', *komɜ 'trout', *kämɜ 'potonym', *lamɜ 'warmth', *lomɜ 'midge', *ńumɜ- 'press together', *tEmɜ 'full'; SU *kOm̆ɜ 'loft'; WU *omɜ-- 'apple', *šamɜ 'shape'; CU *rEmɜ 'color', #siGɜmɜ 'rust'; EU *amɜ- 'to sit'--> | ||
| 9+1 : 6+2 ≈ 1.5 | | 9+1 : 6+2 ≈ 1.5 | ||
|- | |- | ||
! *-n- | ! *-n- | ||
| *enä | | *enä 'big', *ëna 'mother-in-law', *ona 'short', #kana 'armpit', *mana- 'to say' (?), *muna 'egg', *puna 'hair', *puna- 'to plait', #śEnä 'mushroom', *śona 'sleigh' (?)<!--FP *enä 'mother', *penä 'dog'; FV *rInä 'frost'; *tana 'birch bark' is F ← Gmc--> | ||
| *änə | | *änə 'sound', *kanə- 'to carry' *menə- 'to go', *monə 'many', *panə- 'to put', *sënə 'vein', *śinə 'coal', *tonə- 'to know', *wenə- 'to stretch'<!-- #jännə 'string', *ńiGənə 'bast', #śɜnə- 'to tie'; FP *čänə 'fine'; WU *śinə 'blue', *unə 'sleep'; EU *kAnə- 'to call'--> | ||
| *konɜ | | *konɜ 'on back', #mEnɜ 'curve', *mänɜ- 'to get free'<!--CFU *onɜ 'big', *ćInɜ- 'to diminish', *kAnɜ 'side', *kAnɜ- 'throw', *kunɜ 'belly', *pänɜ 'whetstone', *dEnɜ 'price', *wEnɜ 'old'; CU *kanɜ 'lye' (≠ S *kūnɤ), *kEnɜ 'hamp'; EU *kunɜ- 'to flee', *pOnɜ- 'to fart'--> | ||
| | | 8+2 : 9 ≈ 1 | ||
|- | |- | ||
! *-ń- | ! *-ń- | ||
| *ańa | | *ańa 'older F relat', *kuńa- 'to blink', *küńä 'elbow', *leńä 'soft', *mińä 'daughter-in-law', *pańa- 'to press' <!--FP *küńä 'round vessel'; WU *mańa 'clear weather', *wińä 'slanted'--> | ||
| *ëńə | | *ëńə 'tame', *peńə 'spoon', *puńə- 'to twist'<!--#ńuńə 'diver'--> | ||
| *mińɜ | | *mińɜ 'sky' | ||
| 6 : 3 ≈ 2 | | 6 : 3 ≈ 2 | ||
|- | |- | ||
! *-ŋ- | ! *-ŋ- | ||
| * | | *aŋₓa- 'to open', *čaŋ₁a- 'to hit', *miŋ₁ä 'behind' <!--FP *keŋäč 'warm season'; SU #tuŋwa 'kernel'. **šeŋä 'good' = parallel loans from II *śiwa--> | ||
| * | | *jäŋ₁ə 'ice', *kaŋ₁ərə 'bow', *loŋ₁ə- 'to throw', *piŋ₁ə 'tooth', *päŋₓə 'head', *püŋ₁ə 'hazelhen', *säŋ₁ə 'air', *šiŋ₁ərə 'mouse', *wiŋ₁ə 'end'<br/> | ||
| | <hr>*o(w?)ŋ₂ə 'mouth', *kuŋ₂ə 'moon', *peŋ₂ərä 'wheel', *po(w?)ŋ₂ə 'breast', *soŋ₂ə- 'to come in', *soŋ₂ə- 'to wish', *suŋ₂ə 'summer', *śiŋ₂ə 'corner', *šoŋₓə 'ghost', *tüŋ₂ə 'base'<!--FP *riŋəšə 'threshing floor', *säŋə 'thread', *toŋwə- 'to patch'--> | ||
| | | *ĺäŋ₁ɜsɜ 'vessel', #wiŋ₂ü 'son-in-law'<!--#aŋɜ 'duck, *lEŋɜ 'very', #pIŋɜ 'palm', #seŋɜ- 'to comb', #šAŋɜ- 'to want', #tEŋɜ 'muzzle'; CEU #oŋɜlɜ chin', *äŋₓɜ 'chin', *(j)äŋɜ- 'to burn', *ćɜŋɜ 'finger', *čüŋɜ 'smoke', #daŋɜ- 'to swell', *näŋ₁ɜ 'larch', *śäKɜ 'hair', *wAŋɜ- 'to hit'; SU #Äŋₓɜćɜ 'raspberry'--> | ||
| 3 : 19 ≈ | |||
|- | |- | ||
! *-mp- | ! *-mp- | ||
| *kompa | | *kompa 'wave'<!--FP *sompa ~ *sampə 'stick' ← IE--> | ||
| *lämpə | | *lämpə 'warm'<!--FP *umpə 'closed' ← IE--> | ||
| *ćumpɜ | | *ćumpɜ 'vessel', *lëmpɜ 'bog'<!--FP *ampɜ- 'to shoot'; CEU *lämpɜ- 'to fly'; EU *lëmpɜ 'blade'; Ug *Emp 'dog'--> | ||
| 1 : 1 ≈ 1 | | 1 : 1 ≈ 1 | ||
|- | |- | ||
! *-mt- | ! *-mt- | ||
| *ëmta- | | *ëmta- 'to give', *lëmta 'land'<!--FP *komta 'lid'--> | ||
| *omtə | | *omtə 'hollow', *kumtə 'wide', *tumtə- 'to feel' | ||
| - | | - | ||
| 2 : 3 ≈ 0.7 | | 2 : 3 ≈ 0.7 | ||
|- | |- | ||
! *-nt- | ! *-nt- | ||
| *kan-ta- | | *kan-ta- 'to carry', *käntä 'edge' (?), *kënta 'tree stump', *konta 'cold', *konta 'group', *lunta 'goose', *mentä- 'to miss', *pEntä 'cover' <!--FP *sonta 'dung', *süntäw- 'to be born' ← Ir; CEU *jäŋta- 'freeze'; FV *sintä- 'to stretch'; WU *onta 'root'--> | ||
| *jäntə | | *jäntə 'string' <!--FP *pontə 'stick'; CEU *küntə 'smoke'; WU *santə- 'to cut (woods)'--> | ||
| - <!--FP *kIntɜ | | - <!--FP *kIntɜ 'seed'; CEU *käntɜ 'time', *pEntɜ 'path', *wintɜ- 'see'; WU *lontɜ- 'sink'; CU *puntɜ 'bottom'--> | ||
| 7+1 : 1 ≈ 7 | | 7+1 : 1 ≈ 7 | ||
|- | |- | ||
| Line 51: | Line 52: | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
! *- | ! *-ńś- | ||
| * | | *ońśa 'part', *sańśa-/*säńśä- 'to stand', *śińśä 'breast' | ||
| * | | *kuńśə 'urine' (= *kunśə 'ant'?), *lańśə 'soft' | ||
| - <!--FP *sënśɜ- | | - <!--FP *sënśɜ- 'to reach'; CEU *kunśɜ 'star', *kunśɜ 'birch', *lEnśɜ 'gadfly', *nOnśɜ 'very', *Onśɜr 'tusk', *wVnśɜ- 'to look'; CU *anśɜ- 'to see', *känśɜ- 'to freeze', *onśɜ 'early', --> | ||
| 2 : 3+1 ≈ 0.7 | | 2 : 3+1 ≈ 0.7 | ||
|- | |- | ||
! *-ŋk- | ! *-ŋk- | ||
| <!--FP *moŋka ~ Ug *moɣa | | *ćüŋkä 'hill', *jäŋkä 'swamp', *paŋka 'handle', *pëŋka 'mushroom', *puŋka 'tuber', *śaŋka- 'to sting', *šoŋka 'old' <!--FP *moŋka ~ Ug *moɣa 'curve'; FP *taŋka 'tassel', *waŋka 'handle'; FV *piŋka 'tense'; WU #ruŋko 'stem' --> | ||
| | | *ćaŋkə 'lump', *čeŋkə 'breath, steam', *këŋkə- 'to climb', *woŋkə 'hole' <!--FV *oŋkə 'fishing rod'; WU *taŋkəta 'stiff', *tuŋkə- 'to cram'--> | ||
| | | *mAŋkɜ 'body', *śäŋkɜ- 'to break' (or plain *-ŋ-?) <!--P~Hu *rIŋkɜ 'hot'; Er /saŋgo-/ ~ Hu /šeg-/ 'to help'--> | ||
| | | | ||
|} | |} | ||
*äjmä | *äjmä 'needle'<!-- ECU *śojma 'valley', #wojmɜ 'to conjure'--> | ||
*ajŋə | *ajŋə 'brain', *wajŋə 'soul'<!--#ńiŋjə 'worm'--> | ||
Latest revision as of 16:38, 15 April 2018
| A-stems | ə-stems | Unclear | Ratio | |
|---|---|---|---|---|
| *-m- | *čama 'direct', *emä 'mother', *jama- 'be sick', *kama 'peel', *kuma 'turned', *kämä 'hard', *ĺümä 'glue', *ńo(xə)ma- 'hare', *oma 'old', *śuma 'cap' | *(ń)imə- 'suck', *jëmə 'gruel' (?), *komɜ 'hollow' (?) *lumə 'snow', *lämə 'broth', *ĺëmə 'bird cherry', *nimə 'name', *śëmə 'scales' | *amɜ- 'to scoop', *imɜ 'grandmother', *ku(xə)mɜ 'snow', *kumɜ 'cloud', *śomɜ 'sorrow' | 9+1 : 6+2 ≈ 1.5 |
| *-n- | *enä 'big', *ëna 'mother-in-law', *ona 'short', #kana 'armpit', *mana- 'to say' (?), *muna 'egg', *puna 'hair', *puna- 'to plait', #śEnä 'mushroom', *śona 'sleigh' (?) | *änə 'sound', *kanə- 'to carry' *menə- 'to go', *monə 'many', *panə- 'to put', *sënə 'vein', *śinə 'coal', *tonə- 'to know', *wenə- 'to stretch' | *konɜ 'on back', #mEnɜ 'curve', *mänɜ- 'to get free' | 8+2 : 9 ≈ 1 |
| *-ń- | *ańa 'older F relat', *kuńa- 'to blink', *küńä 'elbow', *leńä 'soft', *mińä 'daughter-in-law', *pańa- 'to press' | *ëńə 'tame', *peńə 'spoon', *puńə- 'to twist' | *mińɜ 'sky' | 6 : 3 ≈ 2 |
| *-ŋ- | *aŋₓa- 'to open', *čaŋ₁a- 'to hit', *miŋ₁ä 'behind' | *jäŋ₁ə 'ice', *kaŋ₁ərə 'bow', *loŋ₁ə- 'to throw', *piŋ₁ə 'tooth', *päŋₓə 'head', *püŋ₁ə 'hazelhen', *säŋ₁ə 'air', *šiŋ₁ərə 'mouse', *wiŋ₁ə 'end' *o(w?)ŋ₂ə 'mouth', *kuŋ₂ə 'moon', *peŋ₂ərä 'wheel', *po(w?)ŋ₂ə 'breast', *soŋ₂ə- 'to come in', *soŋ₂ə- 'to wish', *suŋ₂ə 'summer', *śiŋ₂ə 'corner', *šoŋₓə 'ghost', *tüŋ₂ə 'base' |
*ĺäŋ₁ɜsɜ 'vessel', #wiŋ₂ü 'son-in-law' | 3 : 19 ≈ |
| *-mp- | *kompa 'wave' | *lämpə 'warm' | *ćumpɜ 'vessel', *lëmpɜ 'bog' | 1 : 1 ≈ 1 |
| *-mt- | *ëmta- 'to give', *lëmta 'land' | *omtə 'hollow', *kumtə 'wide', *tumtə- 'to feel' | - | 2 : 3 ≈ 0.7 |
| *-nt- | *kan-ta- 'to carry', *käntä 'edge' (?), *kënta 'tree stump', *konta 'cold', *konta 'group', *lunta 'goose', *mentä- 'to miss', *pEntä 'cover' | *jäntə 'string' | - | 7+1 : 1 ≈ 7 |
| *-nč- | ||||
| *-ńś- | *ońśa 'part', *sańśa-/*säńśä- 'to stand', *śińśä 'breast' | *kuńśə 'urine' (= *kunśə 'ant'?), *lańśə 'soft' | - | 2 : 3+1 ≈ 0.7 |
| *-ŋk- | *ćüŋkä 'hill', *jäŋkä 'swamp', *paŋka 'handle', *pëŋka 'mushroom', *puŋka 'tuber', *śaŋka- 'to sting', *šoŋka 'old' | *ćaŋkə 'lump', *čeŋkə 'breath, steam', *këŋkə- 'to climb', *woŋkə 'hole' | *mAŋkɜ 'body', *śäŋkɜ- 'to break' (or plain *-ŋ-?) |
- äjmä 'needle'
- ajŋə 'brain', *wajŋə 'soul'
