Cernelian/Nominals: Difference between revisions

From FrathWiki
Jump to navigationJump to search
Line 172: Line 172:
|-
|-
! rowspan="2" | 5
! rowspan="2" | 5
| ''wiś''
| ''wisz''
| ''widzię''
| ''widzię''
| ''wicię''
| ''wicię''
Line 187: Line 187:
|-
|-
! rowspan="2" | 6
! rowspan="2" | 6
| ''kiś''
| ''kisz''
| ''kidzię''
| ''kidzię''
| ''kicię''
| ''kicię''
Line 269: Line 269:
| ''jęcieścieciasto''
| ''jęcieścieciasto''
| ''jęcieleciasto''
| ''jęcieleciasto''
|-
! rowspan="2" | 20
| ''kószczęmięto''
| colspan="2" | ''kocięczęmięto''
| ''kociosoczemięto''
| ''kociostoczemięto''
| ''kociołoczęmięto''
|-
| ''cienięczęmięto''
| colspan="2" | ''ciesięczęmięto''
| ''ciesiosoczęmięto''
| ''ciesiostoczęmięto''
| ''ciesiołostoczęmięto''
|-
! rowspan="2" | 100
| rowspan="2" | ''soto''
| colspan="2" | ''sę''
| ''saso''
| ''sasto''
| ''sało''
|-
| ''wciędzię''
| ''wcięcią''
| ''wciędzioso''
| ''wciędziosto''
| ''wciędzioło''
|}
|}
Words in the top rows represent cardinal numbers (one, two, three...), while in the bottom rows represent ordinal numbers (first, second, third...). Most numerals, except ''niele'' "four", ''kocioso'' "eight", ''wcioso'' "nine", and ''częmie'' "ten" (all of them cardinal only), are often declined irregularly and always invariable in numbers.  
Words in the top rows represent cardinal numbers (one, two, three...), while in the bottom rows represent ordinal numbers (first, second, third...). Most numerals, except ''niele'' "four", ''kocioso'' "eight", ''wcioso'' "nine", and ''częmie'' "ten" (all of them cardinal only), are often declined irregularly and always invariable in numbers.  


Teens of the number 10 are formed by the suffix ''-ciasto'' to the numbers, a remnant of Proto-Finnic ''*... toicta kümmenta'', the Cernelian equivalent would be ''... ciasię częmienię'' (the partitive case was replaced by the genitive, the suffix itself was a remnant of the partitive). Thus forming (from 11 to 19) ''iszciasto'', ''kószciasto'', ''kiełmieciasto'', ''nieleciasto'', ''wiściasto'', ''kiściasto'', ''siąciasto'', ''kociosociasto'', and ''wciosociasto'' (ordinal numbers are formed as the cardinal numbers does, as it happen in ''jęciasto'' "eleventh").
Teens of the number 10 are formed by adding the suffix ''-ciasto'' to the numbers, a remnant of Proto-Finnic ''*... toicta kümmenta'', the Cernelian equivalent would be ''... ciasię częmienię'' (the partitive case was replaced by the genitive, the suffix itself was a remnant of the partitive). Thus forming numbers like  ''iszciasto'', ''kószciasto'', ''kiełmieciasto'', ''nieleciasto'', ... (ordinal numbers are formed as the cardinal numbers does, as it happen in ''jęciasto'' "eleventh").
 
Tens above 10 are formed by adding ''-częmięto'' to the numbers, also similarly partitive remnant of ''częmię''. Thus forming numbers like ''kószczęmięto'', ''kiełmieczęmięto'', ''nieleczęmięto'', ...)


== Specific alterations ==
== Specific alterations ==

Revision as of 16:44, 14 October 2021

Nominals in Cernelian are declinable word classes, including nouns, adjectives, numerals, or (demonstrative, personal, interrogative) pronouns. Unlike that of Finnish or Estonian that those have large number of grammatical cases (15 or 14), Cernelian has simplified it to 8 cases. Due to the influence of Slavic languages, Cernelian developed animacy.

Grammatical cases

There are 8 grammatical cases in Cernelian:

Grammatical cases Cernelian name Usual endings (singular) Usual meanings
Nominative nominatiw -∅ none
Accusative akuzatiw , -∅ (object)
Genitive genitiw (of, 's)
Dative datiw , to
Locative lokatiw -so, -sie, -cho, -sze in, on
Ablative ablatiw -sto, -ście from
Instrumental instrument -łe, -le from
Vocative wokatiw -so, -sie, -cho, -sze (calling, -!)

All of the grammatical case names has the alternative forms in -ę ptódziemo, e.g. nominatiwę ptódziemo.

Declensions

  • 1st declension: Nominals ending in -o, and it is the largest group of nominal declension by number.
  • 2nd declension: Nominals ending in -e, also as the soft variant of 1st declension.
  • 3rd declension: Nominals ending in soft -∅.
  • 4th declension: Nominals ending in hard -∅, including sonorants.
  • 5th declension: Nominals ending in or (n-stem).
  • Irregular nominals: Numerous nominals that declined irregularly, like long stems, s-stems, and consonantic stems uncovered in 4th declension.

Adjectives

Adjectives, like nouns, correspond to one of declension type, like toso would end in -o, so it must classified as declension type 1A. However, adjectives has both animate and inanimate declensions (anim. vs. inan. toso), as a result of Finnic syncretism in accusative and genitive cases further influenced by Slavic. Adjectives are also must agree in case and number with the noun they modify, for example nominative syrz toło "big house", but dative syrzę tołoję and plural syrze toło (nominative plurals are usually indistinguishable from singular).

Comparative of adjectives end in -ępo (-iępo after velars) in the 1st declension, -iępo in 2nd and 3rd, -ypo (-ipo after velars) in 4th. It placed to the weak grade (toso, tępo "rare, rarer"). Superlatives are formed by prefixing naj- to the comparative (tępo, najtępo "rarer, rarest").

Agreements

Singular Plural
Nominative syrz toło
"the big house"
syrze toło
"the big houses"
Accusative Inanimate syrz toło
"the big house (obj.)"
syrze toło
"the big houses (obj.)"
Animate syrzę mią
"the big man (obj.)"
syrze mie
"the big men (obj.)"
Genitive syrzę tołę
"of the big house"
syrzedzię tołodzię
"of the big houses"
Dative syrzę tołoję
"to the big house"
syrzejję tolą
"to the big houses"
Locative syrzszo tołoso
"in the big house"
syrzejszo tolocho
"in the big houses"
Ablative syrzsto tołosto
"from the big house"
syrzejsto tolosto
"from the big houses"
Instrumental syrzło tołoło
"from the big house"
syrzejło toloło
"from the big houses"
Vocative syrzszo tołoso!
"the big house!"
syrze toło
"the big houses!"

Numerals

Number
(in nominative)
Genitive Dative Locative Ablative Instrumental
1 isz icię iciesie icieście iciele
jęcię jęciesie jęcieście jęciele
2 kósz kocię kocioso kociosto kocioło
cienię ciesię ciesioso ciesiosto ciesioło
3 kiełmie kiełmiedzię kiełmą kiełmiocho kiełmiosto kiełmioło
kiełmo kiełmędzię kiełmęcią kiełmędzioso kiełmędziosto kiełmędzioło
4 niele nielę nielesie nieleście nielele
nielędzię nielęcią nielędzioso nielędziosto nielędzioło
5 wisz widzię wicię widziesie widzieście widziele
widzie widziędzię widzięcią widziędziesie widziędzieście widziędziele
6 kisz kidzię kicię kidziesie kidzieście kidziele
kidzie kidziędzię kidzięcią kidziędzioso kidziędziosto kidziędzioło
7 sią sisiemię sisiemiesię sisiemiesie sisiemieście sisiemiele
sisiemie sisiemiędzię sisiemięcią sisiemiędziesie sisiemiędzieście sisiemiędziele
8 kocioso kociosę kocioso kociosto kocioło
kociędzię kocięcią kociędzioso kociędziosto kociędzioło
9 wcioso wciosę wcioso wciosto wcioło
wciędzię wcięcią wciędzioso wciędziosto wciędzioło
10 częmię częmienię częmienią częmieniesie częmienieście częmieniele
częmienie częmieniędzię częmienią częmieniędziesie częmieniędzieście częmieniędziele
11 iszciasto icięciasto iciesieciasto icieścieciasto icieleciasto
jęciasto jęcięciasto jęciesieciasto jęcieścieciasto jęcieleciasto
20 kószczęmięto kocięczęmięto kociosoczemięto kociostoczemięto kociołoczęmięto
cienięczęmięto ciesięczęmięto ciesiosoczęmięto ciesiostoczęmięto ciesiołostoczęmięto
100 soto saso sasto sało
wciędzię wcięcią wciędzioso wciędziosto wciędzioło

Words in the top rows represent cardinal numbers (one, two, three...), while in the bottom rows represent ordinal numbers (first, second, third...). Most numerals, except niele "four", kocioso "eight", wcioso "nine", and częmie "ten" (all of them cardinal only), are often declined irregularly and always invariable in numbers.

Teens of the number 10 are formed by adding the suffix -ciasto to the numbers, a remnant of Proto-Finnic *... toicta kümmenta, the Cernelian equivalent would be ... ciasię częmienię (the partitive case was replaced by the genitive, the suffix itself was a remnant of the partitive). Thus forming numbers like iszciasto, kószciasto, kiełmieciasto, nieleciasto, ... (ordinal numbers are formed as the cardinal numbers does, as it happen in jęciasto "eleventh").

Tens above 10 are formed by adding -częmięto to the numbers, also similarly partitive remnant of częmię. Thus forming numbers like kószczęmięto, kiełmieczęmięto, nieleczęmięto, ...)

Specific alterations

  • In the 3rd and 4th declensions (except sonorant stems), last vowels -ę- and -o- becomes -ą- and -ó- (póch : gen. pochię "thick", chącz : chęczę "breath").
  • In some nouns that contain final Proto-Cernelian yers (ь/ъ), the vowel -(i)e- sometimes deleted (čьvь : čьvęczew : czwie "stone").
  • Endings containing initial -i- becomes -y- after consonants c, cz, dz, , rz, and sz (icze : dat. pl. iczyję "age").
  • Like Finnish and Estonian, consonant gradation (involving lenition) are frequent in Cernelian. However, it is not possible to predict the ending whose affected by gradation (weak grade), due to syllable structure changes. This is the gradation table:
Strong grade
(unaffected)
Weak grade
(affected)
Plain Palatal Plain Palatal
k cz/c /g ż/dz
t ć/ci /d /dzi
p p/pi /w w/wi
s/ch ś/si/sz j/i/
The weak grades g, d, and w are used after consonants, although due to Slavic metathesis the original weak grades sometimes still exist (*oldakłodo, not *ła). The nature of palatal weak grade of s varies: j are used intervocalically, i used after the rest of consonants, and (just succeeding vowels, iy) only used after consonants explained in point 3 including l.
  • Palatalizations of stem's final consonant (jołk-o "foot" → jołdz-oso, jołc)
    • Unless noted, letters are palatalized as -Ci(V)- (/ʲ(j)/).
    • Letters orthographically containing acute accent (like ć, ź, ś, ...) are written as above, except the accent was removed (ś-si(V)-).
    • chsz.
    • ddź/dziV.
    • gcz used in endings affected by first palatalization, otherwise dz.
    • kcz used in endings affected by first palatalization, otherwise c
    • łl.
    • rrz.
    • tć/ciV.
    • Endings affected by first palatalization are in red, while affected by second palatalization are in green.
  • Before non-palatalized (including historically ones) consonants, and *e becomes a and (i)o (*jȅko : pl. *jȅjoko : je "time").
  • Cernelian exhibits final obstruent devoicing that not reflected in the orthography, see more at Cernelian/Phonetics and orthography.